Tijdlijn Groenlo
Groenlo bestaat al als nederzetting met een houten kerk aan het riviertje de Slinge op een hoger gelegen zandrug.
Er is sprake van een hof, een rechtsgebied en een berg waarop een houten burcht gebouwd mocht worden. Op basis van de huidige plattegrond zou de nederzetting er tegenaan gelegen moeten hebben. Mogelijk staat er
ook een klooster.
In de eerste helft van de 13de eeuw krijgt “Grunloh” onder eigendom van Graaf Otto II naam als ze voorkomt in stukken als ‘civitas’ Men begint men met de bouw van 2 stenen poorten. Vanaf die tijd is Groenlo al zelfstandig en onafhankelijk en hoort het bij Gelre. In 1265 wordt gesproken over schout en schepenen, zeg maar burgemeester en wethouders. Dat betekent dat er een eigen stadsbestuur is.
Reinoud I van Gelre verleent Groenlo in 1277 uitgebreide stadsrechten, net als Zutphen. Dit betekent onder andere eigen muntrecht, vrije burgerrechten en toegang tot andere steden.
Groenlo is populair en ontwikkelt zich snel als handelsstad tussen Duitsland en de hanzesteden. Er ontstaan veel gilden. Vanaf 1327 begint men met de ommuring van de stad en de bouw van een 3de poort, de Nieuwe Poort. Deze geeft een betere toegang tot het oosten en tot de Duitse stad Vreden. Alle poorten leiden naar het marktplein, waar naast de kerk ook een stadhuis moet staan, waarschijnlijk al op de huidige plaats. Hier concentreert zich het kerkelijke, burgelijke en gildeleven en de handel.
De ‘gouden eeuwen’ voor Groenlo breken aan. In de eenvoudige kerk richt men meerdere altaren op en deze krijgt rond 1370 dan ook een stenen toren. In de stad wordt tegen de stadsmuur een gasthuis gebouwd. Er ontstaat ruimte binnen de nieuwe ommuring en de ‘Nieuwstad’ geeft daarvoor mogelijkheden.
Er is sprake van een nieuw klooster Engelhuizen, waarbij het bestaande oude klooster mogelijk al onderdeel van de burcht was.
De kerk krijgt steeds meer vorm en breidt flink uit met onder andere een nieuw koor en zijbeuken. Aan de toren wordt ook gebouwd en krijgt zijn definitieve vorm.
In 1506 herovert Karel van Gelre het hertogdom Gelre op Keizer Maximiliaan I. Na zijn dood moet het uiteindelijk gedwongen worden afgestaan aan keizer Karel V, koning van Spanje.
Rond 1540 wordt de oudst bekende kaart van het grondgebied van Grol gemaakt. De kaart is nauwkeurig; tegenover de kerk is een groot gebouw te zien, het stadhuis. Het lijkt een betrekkelijk eenvoudig gebouw met gemetselde topgevels en een dak van gesmoorde pannen of leien. Niet te zien is of de gevels verder versierd zijn. Het gebouw lijkt minimaal 2 of 3 bouwlagen hoog met een hoge opgaande kap.
Karel V bouwt Grol uit met 4 stenen bastions en hogere muren om het sterkste steunpunt in het oosten te worden. In 1561 tekent Jacob van Deventer een militair-strategische kaart van Grol. Tegenover de kerk het “Civita Domus”, het stadhuis. Is het daadwerkelijk 90 graden gedraaid geweest of is het voor de duidelijkheid van de tekening een kwartslag gedraaid? Ook hier is duidelijk te zien dat het dak, net als de kerk is voorzien van een leibedekking.
In 1576 kwam Groenlo aan Staatse zijde, maar 4 jaar later kiest de stadhouder voor de Spanjaarden, waardoor Grol weer voor lange tijd in Spaanse handen komt.
Na een niet zo succesvolle poging in 1595, wordt de stad in 1597 eindelijk door Maurits van Nassau heroverd voor de Nederlanden.
Waarschijnlijk wordt het stadhuis in deze periode gebouwd of verbouwd. De kerkers horen bij deze fase. Tussen 1600-1615 vindt er ook in Groenlo heksenvervolging plaats: ‘Lange Aele’ en haar dochter Anna Korten worden beschuldigd van tovenarij. Lange Aele wordt terecht gesteld, maar haar dochter weet uit de kerkers te ontsnappen.
Tussen de belegeringen door werd Groenlo steeds verder versterkt. In 1627 vindt het grote beleg plaats en wordt het veroverd door Prins Frederik Hendrik van Oranje. In de kerkers wordt kruit en munitie opgeslagen.
Na 1627 wordt er nog verder aan de verbetering van de vesting gewerkt en hersteld Groenlo zich van oorlog en verwoesting. Maar in 1672 krijgt Grol het weer zwaar te verduren door een belegering van bisschop Bernard van Galen. Daarna is de rol van Groenlo als vesting uitgespeeld en volgt een lange periode van verval en armoede.
De 18de eeuw is betrekkelijk rustige periode. Over het gebruik van de kerkers is veel te vinden in de stadsrekeningen van Groenlo.
In 1795 valt Frankrijk de Noordelijke Nederlanden binnen en wordt de Bataafse Republiek uitgeroepen. De Bataafse Republiek zorgde voor de overgang naar een meer gecentraliseerde regering, met uniforme rechtspraak, munteenheid, maten en gewichten, belastingheffing.
De geschiedenis van de rechterlijke macht, zoals Nederland die nu kent, begint in 1811. Het huidige Nederlandse grondgebied werden bij het Franse keizerrijk van Napoleon ingelijfd. De Franse wetten en bestuurlijke en rechterlijke instellingen werden ook in Groenlo ingevoerd. Dat betekende een grote breuk met het verleden. In plaats van gerechten en een schepenbank, die per regio en plaats weer konden verschillen, kwam er een piramidale en uniforme rechterlijke organisatie.
Groenlo lijkt in de twee helft van de 19de eeuw mee te liften met allerlei nieuwe ontwikkelingen. Daarom wil de burgemeester een nieuw representatief stadhuis. Hiervoor wordt in 1875 een nieuwe verdieping op het bestaande gebouw gezet. Naast het stadhuis komt een nieuw huis van bewaring. Na de bouw van gevangenissen en rechtbanken, verdwijnt deze taak uit het stadhuis. Er blijft wel een politiepost met wat cellen.
Door allerlei ontwikkelingen krijgt de gemeente het steeds drukker en wordt het stadhuis haast te klein. Men herontdekt de kerkers, maar deze zijn niet geschikt voor een nieuwe functie. Er wordt wel gezocht naar onderaardse gangen onder de straten.
Het gaat Groenlo voor de wind. In 1977 wordt groots gevierd dat Groenlo 700 jaar stadsrechten heeft. De bewustwording voor het roemrijke verleden van Groenlo wordt hiermee aangewakkerd.
Op 1 januari 2005 wordt de gemeente Groenlo samengevoegd met Lichtenvoorde en ontstaat de gemeente Oost-Gelre en verliest Groenlo zijn zelfstandigheid. De raadsvergadering worden in Groenlo in het stadhuis gehouden.
